Kulis.az 12.000 illik tarixi ilə bəşəriyyət haqqında tamamilə yeni məlumatlar təqdim edən Göbəklitəpə haqqında maraqlı faktları təqdim edir.

Göbəklitəpədə 1995-ci ildə başlanan qazıntı işləri hələ də davam edir və arxeoloqlar hər gün yenilənən tədqiqat nəticələrini gözləyirlər.

Şanlıurfanın 22 km şərqində yerləşən ərazinin tarixin ən qədim məbədlərinə ev sahibliyi etdiyi üzə çıxanda, Göbəklitəpə təkcə arxeoloji dairələrin deyil, bütün dünyanın ən maraqlı mövzularından birinə çevrildi.

Bəşəriyyətin hələ dulusçuluq ilə məşğul olmadığı dövrlərdən qalan bu tapıntının Neolit dövründə, e.ə. 9600–7300 illər arasında inşa edildiyi düşünülür.

O dövrdə belə tikililərin necə inşa oluna bilməsi isə hələ də düşüncələri məşğul edən əsas mövzulardan biridir.

Göbəklitəpə qazıntı sahəsi bir təpənin üzərində inşa edilmiş çoxsaylı dairəvi tikililərdən ibarətdir.

Məlumdur ki, təpədə 20 açıq səma altında tikili var, lakin onlardan yalnız 6-sı indiyədək üzə çıxarılıb.

Damı olmayan bu dairəvi tikililərin yaşayış üçün deyil, ibadət məqsədilə istifadə edildiyi güman olunur.

Hər bir dairəvi tikili "T" formalı sütunlarla əhatələnib və tikililərin ortasında da "T" formalı sütun yerləşdirilib.

Hündürlüyü 3–6 metr arasında dəyişən və təxminən 40 tona yaxın çəkisi olan bu sütunlar mütəxəssisləri heyrətə salır.

Bu sütunların insanı simvolizə etdiyi, üzərindəki relyeflərin işlənməsində isə böyük bir ustalığın olduğu da qeyd olunur.

Misir ehramlarından belə qədim olan Göbəklitəpənin mövcudluğu indiyədək doğru hesab etdiyimiz tarixi bilgiləri yenidən sorğulamağımıza səbəb oldu.

Bəzi mütəxəssislərə görə, bu qalıqlar insanların məskunlaşmağa başlamasının tək səbəbinin sığınacaq və müdafiə deyil, həm də ibadət ehtiyacı və dini inanclar olduğunu göstərir.

1963-cü ildən bəri İstanbul Universiteti və Çikaqo Universiteti tərəfindən mövcudluğu bilinən Göbəklitəpənin əsl əhəmiyyəti 90-cı illərdə anlaşıldı və 2011-ci ildə UNESCO tərəfindən Dünya İrsi Mədəni Siyahısına daxil edildi.

Qazıntı sahəsindəki torpağın araşdırılması ilə tapılan yabanı buğda qalıqları və məbədlərin ətrafında aşkarlanan heyvan sümükləri, insanlığın əkinçilik və maldarlığa başlama tarixi ilə bağlı fikirləri də dəyişdirə bilər.

Hazırda 20 məbəddən yalnız 6-sının araşdırıldığını nəzərə alsaq, Göbəklitəpə gələcəkdə bizi daha çox təəccübləndirəcək yeni tapıntılarla qarşı-qarşıya qoya bilər.

• Əlisəmid Kürün son vəziyyəti - Həyat yoldaşından açıqlama
• "Heç İsa da bəşəriyyətə mənim qədər ağuşunu açmamışdı" - Fernando Pessoanın poeması
• Hərbi jurnalist, yazıçı Şəmistan Nəzirli dəfn edilib