Kulis.az Gənc Tamaşaçılar Teatrının Baş rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi Mehriban Ələkbərzadənin APA-ya müsahibəsini təqdim edir.
Mehriban xanımla müsahibənin vaxtı çoxdan yetişmişdi – “Persona” adlı layihəsini və onun hər sözünü sənət kimi hiss etdirməsini kəşf etdiyim gündən... Bundan başqa, o cür uğurlu və yaddaqalan “Azərbaycan xanlıqları”, “Dünən, bu gün, sabah…” kimi televiziya layihələrinin müəllifi ilə görüşmək, söhbətləşmək, az qala, uşaqlıq arzum idi. Qismət isə bu günə imiş.
Bizi otağında qarşılayanda hansısa əsərin üzərində işlədiyini gördüm. Başı qarışıq idi. Gərgin görünürdü. İlk sual da məhz bu situasiyadan doğdu. Həm adi sual idi, həm də ki, indiki halda, özünü ifadə etmək üçün veriləcək ən yaxşı sual:
– Necəsiniz, Mehriban xanım? Mövsüm bitməyib, deyəsən.
– Bir az gərgin, istilər də bir yandan... (Əllərini yana açıb bir az gözləyir) Mövsümün sonudur, amma biz işləyirik. Hazırda böyük bir heyətlə – 75 nəfərlik bir truppa ilə növbəti tamaşaya quruluş verirəm. Bu da o deməkdir ki, hər gün, ən azı, 35-40 nəfərlə işləyirik, məşqlər edirik. Üstəlik, teatrda təmir gedir, hava da çox istidir, yəni çətindir, çox çətindir.
– Söhbət hansı tamaşadan gedir?
– Pyes “Kod adı V.X.A.” adlanır. V.X.A., yəni Vətən Xainlərinin Arvadları. Hadisələr şərti olaraq 1937-ci ilin repressiya illərində baş verir. Əslində, repressiyalar 1930-cu illərdən vüsət götürərək 1953-cü ilə qədər davam edib. Lakin biz simvolik olaraq 1937-ci ildən danışırıq. Ehtiyac bu səbəbdən yarandı ki, həmişə repressiyaya məruz qalmış ziyalılarımızdan söz açılıb, müzakirələr gedib, onların həyatı araşdırılıb. Amma onların ailəsi sanki bir az kənarda qalıb, taleləri o qədər də araşdırılmayıb. Bizim tamaşamızın fokusunda məhz həmin qadınlardır. Çünki məhz o qadınlar zaman-zaman həm öz yüklərini, həm ailə yüklərini, həm də ki, qurban getmiş və gedəcək ərlərinin yüklərini daşıyıblar. Bir növ, qalan həyatlarında məhz o insanların “arvadları” olmalarının bədəlini ödəyiblər. Çəkilməsi mümkünsüz zülmlə yaşayıblar.
Məndə bu tamaşanın yaranması fikri Şükriyyə xanım Axundzadəyə olan sevgimdən, heyranlığımdan yarandı. Düzdür, ara-sıra kiçik povest və ssenarilər yazırdım. Amma nəsə bütöv material alınmırdı.
Mən müəllif və rejissor kimi 1999-cu ildə “Qırmızı terror və ya Mircəfər Bağırov” adlı 4 seriyadan ibarət bədii-sənədli film çəkmişdim. Orada repressiya qurbanları siyahısında Şükriyyə xanımın portreti də var idi. O portretdən başlanan yol mənimlə düz 22 il yaşadı, mənimlə addımladı. Nəhayət, bu il bu mövzu mənim üçün yenidən doğuldu, yenidən içimdə boy göstərdi. Nəticədə Şükriyyə xanımla bərabər 37 qadının taleyini qələmə aldım.
Ümumilikdə sözügedən dövrdə 3022 qadın repressiyaya məruz qalıb və biz onların içindən 37 qadını obraz kimi götürmüşük. Otuz yeddi, bir növ, simvolik rəqəmdir.
– Mehriban xanım, ümumiyyətlə sizin yaradıcı xəttinizdə, bax elə indi danışdığınız mövzuda da bir növ vahiməli, qorxulu ab-hava var. Gənc Tamaşaçılar Teatrı isə sanki bu xətdən uzaqdır. Çətin olmur?
– Mən belə deməzdim. Zaman-zaman bir neçə teatrda çalışmışam: 22 il Akademik Milli Teatrda, daha sonra Musiqili Teatrda, YUĞ teatrında və indi isə burada.
Aydın məsələdir ki, hər bir teatrın özünün estetikası, öz üslubu, öz hədəfi və özünə məxsus tamaşaçı kütləsi var. Və o teatrlarda sırf bu kütləyə fokuslanan tamaşalar hazırlanmalıdır. Buna baxmayaraq, hər bir teatrın ancaq ona məxsus, yəni adına, üslubuna və ideoloji-strateji mənada öz tamaşası kimi təqdim etməyə borclu olduğu repertuarı da var. Amma harda, hansı teatrda çalışmağından asılı olmayaraq, biz tariximizi teatr səhnəsindən tamaşaçıya məhz sənət vasitəsi ilə çatdırma şansına malikiksə, bundan istifadə etməliyik. Həm də bu dəfə də qarşımda bunu xüsusi sənət dilinə, fərqli formaya çevirmək istəyi var.
Sizin dediyiniz fikrə gəlincə, hesab edirəm ki, haqqında danışdığım tamaşada tarixi keçmişimizin öyrənilməsi, onu gənc, yeniyetmə nəslə çatdırmaq məsələləri məhz bu teatra daha çox aiddir. Və bu teatrın tamaşaçısının sənət vasitəsilə maariflənməsi üçün mütləq bir işdir.
– Sizə görə, bir rejissor olaraq, Azərbaycanda bu gün teatrın nə kimi problemləri var?
– Həddindən çox problemlər var. Ən arzuolunmaz vəziyyət odur ki, bu problemlərin düzəlməsinə hardan başlamaq lazımdır deyə fikirləşəndə çox uzaqlara gedib çıxıram. Hazırda Azərbaycan tamaşaçısının teatra meyli yox dərəcəsindədir. Ruh, meyl, həvəs və tələbat yoxdur.
– Niyə yoxdur?
– Birmənalı qarşılanmasa da, deyim ki, biz teatral millət deyilik.
– Biz xalq olaraq teatral deyiliksə, bəs bizdə niyə teatr var? Sualım bir az qəribə səslənir, başa düşürəm, amma xalq teatrı sevən xalq deyilsə, niyə nəyəsə məcbur hiss edirik?
– Bu bir sənət növüdür. Və ali sənət növüdür. Xüsusi hazırlıq istəyən, məxsusi yanaşma tələb edən, bir növ, elitar sənətdir. Sənətin kütlə üçün olması fikri kommunist ideologiyasının aparıcı lozunqu idi. Yadınızdadır, bir zamanlar deyilirdi ki, səhnə həyatdan bir pillə yuxarıdır. Amma, birmənalı olaraq, deyirəm ki, sənət xalq üçün, kütlə üçün deyil. Doğrudur, bu gün tamaşalara müxtəlif tamaşaçılar gəlir, zallar boş deyil, amma məqsədli tamaşaçı yox dərəcəsindədir. Yəni tamaşaçı nəyəsə baxmağa gedir. Konkret zövqü və sənət mühakiməsi olmayan tamaşaçıdır. Tamaşaçı sənətə əyləncə növü kimi baxırsa, o tamaşadan o heç bir yanaşma, ideya, mesaj ala bilməz.
Hər bir millətin mədəniyyət göstəricisi onun teatra münasibətilə ölçülür. Musiqidə isə bu əsasən simfonik musiqinin dərki kimi qəbul edilir. Burada bir həssas məsələ də var, “haradan filan qədər pul qazana bilərəm”i düşünən adam üçün Tik-Tok maraqlıdır. “Harda daha çox əylənə bilərəm?” deyən insan üçün gecə barları, müsamirələr və s. daha cəlbedicidir. Onun üçün teatr və onun sənət rakursu cəlbedici deyil. Ancaq əylənmək, dincəlmək düşüncəsində olan adama teatr təfəkkürü, zövqü yaddır.
Digər tərəfdən isə, dövrün zaman anlayışı, vaxta münasibət baxımından bu gün tamaşaçını teatrda saxlaya bilmirik. Məcburiyyətdən tamaşaları qısa zaman çərçivəsinə görə hesablayırıq. Hədəfi çox qısa zamanda vurulan tamaşalar hazırlayırıq. Əvvəllər 3 saat, 4 saat nümayiş etdirilən tamaşalarımız vardı. İndi məcburiyyətdən 1 saat, 1 saat 30 dəqiqə, uzağı 2 saatla kifayətlənməliyik. Məsələn, tarixi bir əsər var: İlqar Fəhminin “Şahnamə”si. Dörd müxtəlif əsərdir. Amma mən onu 4 hissəli tamaşa kimi hazırlamaq istəyirəm. “Tamaşaçını 4 saat tamaşaçı salonunda saxlaya bilmək” – bax sual budur. Və belə bir səhnə əsərinin tamaşaçısının müəyyən bazası olmalıdır. Tamaşaçını iştirakçıya çevirmək cəhdi mənim əsas istəyimdir. Bu yaxınlarda bir təcrübə etdim: tamaşanın ən gərgin yerində tamaşaçıdan reaksiyanı almağı yoxladıq. Yəni görüm, bu tamaşaçı səhnəni necə və nə dərəcədə qavrayır? Reaksiyalar heç də teatrı anlayan, sənəti dərk edən tamaşaçıdan xəbər vermirdi. Bizdə emosiyaya təsir var, mən şüura təsirdən bəhs edirəm.
Düzdür, bəzən bu sənəti seçənlər, lap burda illərlə çalışanlarda da bu baza, bu özül olmur. Ən dəhşətlisi bax budur. Bu sənətdə çalışanların, böyük mənada, dramaturji bazası yox dərəcəsindədirsə, müasir teatr üslubları və formaları haqqında təsəvvürü yoxdursa, özünü bu sənət vasitəsilə köçürə bilmək ifadəsi yoxdursa, demək ki, heç nə yoxdur. Yol da yanlışdır, mövcudluq da. Mənim fikrimcə, bu gün Azərbaycan teatrlarını söküb yenidən yığmaq lazımdır. 26 teatr yox, 10 teatrla qənaətlənmək, ciddi islahatlar aparmaq gərəkdir, bütünlükdə teatra münasibət dəyişməlidir. İdarəetmədən, inikasa qədər. Çünki indiki teatrlarımız 40-cı, 60-cı illərin teatrı deyil. Sürət başqa sürətdir, dövr başqa dövrdür.
– Belə baxanda, normaldır. 21-ci əsrdə yaşayırıq.
– İnkar etmirəm. Dəyişmək mütləqdir. 70 il Stanislavski məktəbi ilə emosiyaya işlədik. Bu gün artıq şüura təsir vacibdir. Bunun üçünsə tamaşaçıda da, aktyorda da, rejissorda da baza olmalıdır. Dünyadakı ən öncül teatrlar bu gün tamamilə başqa estetika, başqa miqyasda işləyir. O tamaşalara baxırsan və müqayisə edirsən, yerlə göy qədər fərq var. Bizdə heç qəbul edilməyən, bəzən gülünc və donqultular yaradan, naşı “teatr biliciləri”nin, yazarlarının olmayan istedadları ilə əzbərlənmiş sistem mühafizəkarlarının müqavimətinə rəğmən kreativ baxış mütləqliyi olmalıdır. Bu yenilənmə mütləqdir. Yoxsa 9D formatına alışan tamaşaçını artıq primitiv görünən, yalnız emosiya ilə nə qədər saxlaya bilərsən?
Mən son tamaşalarımda bu məntiqdən doğan fərqliliyə cəhd elədim: “Qatil”də, “Qatar altına atılan qadın”da, “Herostratrat”da, daha yaxın zamanda “Mənəm... mən” də, “Nəsimi”də də bunu etdim. Daha sonra Nizami ideyasının davamı kimi “İsgəndərə yeni namə”ni sikvel (süjetə görə bir sənət əsərin davamı-red.) olaraq təqdim elədim. İndi isə “VXA”da didaktik verbatim (sənədli teatr-red.) yanaşmasını seçmişəm. Bilirsiniz ki, janr bədii əsərlə birgə doğulur və əsərin vizit vərəqəsi olur. Sən tamaşaçı ilə bu dildə danışırsan. Qısası, yanaşma fərqliliyi, fərdiliyi mütləqdir. Son mövzuya bir də qayıdıram. Bilirsiniz, burada daha bir önəmli məqamı qeyd edim, indi deyirlər ki, repressiya qurbanları günahsız idi, mən bununla razılaşmıram. Bu adamlar Azərbaycanın istiqlaliyyəti üçün, milli kimlikləri üçün mübarizə aparan adamlar idilər. Onlar Sovet dövləti, kommunizm sistemi üçün necə günahsız ola bilərdilər axı? Belə şey mümkün deyil. Demək istədiyim odur ki, mən, istənilən halda, bu verbatimdən bilərəkdən istifadə edirəm ki didaktik nəticəm olsun. Daha sonra, fərqli üslublardan istifadə edirəm, tamaşaçının şüuruna təsir etməyin yollarını axtarıram. Çünki artıq teatr sənəti müəllif rakursunda olmalıdır.
– Mehriban xanım, bizdə teatr azaddır?
– Bəli!
Cavabın daha da genişləndirilməsini istədiyimi görüb əlavə edir:
– Mən 30 ilə yaxın bir dövrdür ki, teatrdayam. Bu günə qədər demək, göstərmək istədiyim heç bir təsvir, fikir, ideya qayçılanmayıb. Bu azadlıq deyilmi? İntəhası baxır sən içində nə qədər azadsan? Sənin üçün azadlıq nədir?
– Bəs teatrın fonunda Azərbaycanda sənət azaddırmı?
– Bəli. Sənət azaddır.
– Postmüharibə dövründə qələbəni əks etdirən əsərlərin yazılması ilə bağlı ara-sıra təkliflər səsləndirilir. Siz bu haqda nə düşünürsünüz?
– Niyə də yazmayaq? Niyə onlar olmayan tarixlərini yazırlar, amma biz bu boyda qələbəni yazmayaq? Biz axı neçə əsrdən sonra ilk dəfə qələbəyə toxunmuşuq. Bu bizim nəslin xoşbəxtliyidir. Mən Şuşada oldum, o dağı, zirvəni, şəhəri görüb, insan gücünün, insanın vətən sevgisinin, fədakarlığın və peşəkarlığın həddindən dəhşətə gəldim. Biz gözləmədiyimiz bir zamanda elə bir qələbə qazandıq ki, bunu yazmamaq mümkün deyil. Və bunu da bu nəsil etdi. Biz də bu nəsli görən adamlarıq. Bunları niyə yazmayaq? O həyəcanı niyə əks etdirməyək? Özümüzdən sonraya bu hissiyyatı köçürməyək?
– Siz nəsə yazmısınız?
– Mən yazıçı deyiləm axı. Men rejissoram. Quruluş verə bilərəm. Və bu işi görmüşəm. Sartrın müharibə mövzulu əsərini hazırladım. Düzdür, əsasən, pasifizmə köklənmiş Sartrın “Dəfn edilməmiş ölülər” əsərindən pasifist yanaşmanı çıxardım. Çünki bu gün bu zəfər mənim də müqəddəratımı həll edir. Bu gün mən də bütün natamam komplekslərdən bu qələbə ilə qurtuluram. Odur ki, bu qələbə bizim qürur yerimizdir. Amma və lakin etiraf edirəm ki, bizim qələbəmizin timsalında yazılan əsərlər hələlik bizim zəfərimizə layiq əsərlər deyil. Düzdür, biz müsabiqə elan etdik, müharibə və qalibiyyətimiz haqqında əsərlər arasında ən uyğunu İlqar Fəhminin “Balaca kişilər”i oldu və hazırda onun da üzərində iş gedir, hazırlayırıq.
Yenə də təkrar edirəm, bütün bunlar bizim qələbəmizi tam formada əhatə edə bilmir, ona layiq deyil. Bizim qələbəmiz daha nəhəng, daha canlı, daha fundamental əsərlər tələb edir və haqlıdır.
– Sizcə, qələbəni əhatə edən əsərlər üçün zaman lazım deyil?
– Əlbəttə, lazımdır. “Белорусский вокзал” 71-ci illərdə çəkilmişdi, “День Победы” hadisələrdən 30 il sonra yazılmışdı. Amma bizim bu qədər zamana ehtiyacımız yoxdur. Axı hədəflərimiz hələ bitməyib.
– Mənim fikrimcə, bizim qələbəmiz çox sürətli baş verdi, o boyda problem 44 günə həll edildi və bunun müqabilində lazımi səviyyədə olan əsərlər gecikir deyə, bir az narazılıq yaradır.
– Tamamilə, haqlısınız. Müharibə o qədər sürətli baş verdi ki, ondan sonra nəticəni də o cür sürətli istəyirik. Bizim qələbə millətimizin formalaşmasında, natamamlıq kompleksinin aradan qaldırılmasında ciddi rol oynayacaq. Mən sizə bir şeyi deyim, Türkiyədə çalışdığım illərdə, onların qalib ordu paradını seyr edəndə özümüzün məğlubiyyətimizi xatırlayırdım. Bu məğlubiyyət məhkumluğu məni çox mütəəssir edirdi. Nəhayət ki, həm mənəvi, həm strateji, həm tarixi, həm də milli qalibiyyət o qədər gözəl, o qədər güclü duyğudur ki… Bunu yaşamaq çox gözəl hissdir. Bugünkü tələb də ona görədir ki, bundan sonrakı nəsil üçün bu duyğunu ötürək, həmin o qələbəni əks etdirək. Olacaq. İnanıram ki, olacaq.
– Akademik Milli Dram Teatrından YUĞ Teatrına gəlmək sizin üçün çətin olmadı ki? Nəzərə alsaq ki, uzun müddət Milli Dram Teatrında çalışmışdınız və YUĞ-un o dövrdə vəziyyəti çox pis idi.
– Onu deyim ki, mən bir baş rejissor olaraq YUĞ üçün nə yaxşılıq edə bilərdimsə, etdim. Teatrın repertuarından tutmuş, tamaşaçı auditoriyasına qədər hər şeyi tənzimlədik. Və teatrın dağılmasının qarşısını aldıq. Bir də mən axı ora akademik, ənənəvi, klassik teatr ənənəsi olan bir teatrdan getmişdim. Amma buna baxmayaraq, düşünürdüm ki, YUĞ-a da yaşamaq haqqı verilməlidir.
– Bəs YUĞ-dan Gənc Tamaşaçılar Teatrına gəlməyiniz necə?
– Normal. Təyinatım bura veriləndən sonra orada yarımçıq qalan işlərimizi də yekunlaşdırdıq. İstənilən halda, mənim o teatra sevgim var.
– Mehriban xanım, mən şəxsən sizi televiziyadan tanımışam. Həm televiziya, həm kino, həm də teatr karyeranız olub. Maraqlıdır, sizə ən doğma hansıdır: teatr, televiziya, yoxsa kino?
Mehriban xanım bir xeyli düşünüb cavab verir. Elə bu fürsətdən istifadə edib söhbətimizə ayaqüstə davam edirik.
– Düzü, seçim etmək istəməzdim. Elə material, elə inikas, yaxud da elə ideya ola bilər ki, teatra uyğun olsun, amma televiziyaya yox və ya teatra deyil, məhz filmə gəlsin. Məsələn, uzun illər özümlə daşıdığım, çox bəyəndiyim bir ssenari var idi, mən onu teatra gətirmək, pyesə çevirmək istəmədim. Yaxud da elə götürək mənim “kod adı V.X.A “ olan əsərimi. Mənim fikrimcə, bu pyes daha çox film ssenarisinə daha yaxındır. Amma onu dəyişib hələ ki, verbatim tamaşa edirəm. Bəlkə də, sonra çoxseriyalı film ola biləcək...
– Bildiyimə görə, kino və televiziyadan, tamamilə, uzaqlaşmısınız.
– Uzun illər televiziyada oldum, haradasa, 2008-ci ilə qədər. 2013-cü ilə qədər isə daha çox sənədli film işi ilə məşğul oldum. O dövrdən sonra televiziya karyeramı tamamilə dayandırmışam.
– Niyə?
– Uzun və həvəssiz mövzudur. Qısa desəm, o zaman üçün mənim prinsiplərim ilə televiziyada tələb edilən şərtlər üst-üstə düşmədi. Mən maarifləndirmə, tarixi araşdırma ilə nəfəs alırdım. Onlar əyləncə, şou istəyirdilər. Ən dözülməz isə, qeyri-peşəkar yanaşmaya üstünlük verirdilər.
– Bəs kino?
– Kino mənim üçün hələ bitməyib. Bu gün Azərbaycan kinosu çəkilirmi? Yəni söhbət qaneedici səviyyədə olan filmlərdən gedir. Cavabı hamımız bilirik.
– Kino Agentliyi yaradılır. Töhfə verəcək, yəqin. Siz necə düşünürsünüz?
– Məncə də, nələrsə dəyişəcək. Ümidliyəm. 2007-ci ildə çəkdiyim “Məhkumlar” filmi mənim üçün böyük kinoya gəliş idi. Amma iş elə gətirdi ki, böyük bir fasilə verməyə məcbur oldum. O vaxt mənə daha çox ssenari verilirdi, amma mən istəyirdim və düşünürdüm ki, istədiyim ssenarini çəkəcəyəm. Nə qədər mübarizə apardım, səbrimi basdım, amma o ssenarini çəkməyə imkan vermədilər.
– Hansı ssenari?
– Ramiz Rövşənin “Xəyanət” adlı bir əsəri idi. O povestin sonu “Daşaltı əməliyyatı” ilə bitirdi. Ona görə də onu çox istəyirdim. Nəsə alınmadı, ondan sonra teatr fəaliyyətimi daha sıx şəkildə davam elədim. Onu da deyim ki, o vaxtkı rəhbərliklə də anlaşa bilmirdik. 2010-cu ildən 2020-ci ilə qədər kino məsələsi sırf rəhbərliyə görə mənim üçün bağlandı. Amma artıq yenidən əvvəlki fikrimi reallaşdırmaq istəyirəm. Yəni kino mənim üçün hələ bitməyib (gülür).
– Azərbaycanda qadın rejissorlar azdır. Mənə maraqlıdır, sizin üçün və bir qadın üçün bu sənət çətin deyil?
– Mənim üçün qadın-kişi məsələsi yoxdur. Burada xarakter var və bu xarakter onu rejissor kimi təyin edir. Rejissor rejimi idarə edən adamdır. Yaradıcı insanı idarə etmək çətindir, onların fikirlərinə hörmətlə yanaşmaqla yanaşı, fərqli yönlərə də yönəltməyi bacarmalısan. Bunu da bacarmağın qadın və ya kişi olmaqla əlaqəsi yoxdur. İntellekt, istedad, idarəetmə və sənət zövqü – açar budur.
– Bəs Mehriban Ələkbərzadə niyə rejissor oldu?
– Bu mütləq idi. Mənim atam həddən ziyadə teatr zövqü olan bir adam idi. Mən teatr sevgimi, əslində, ona borcluyam. Babam hakim idi, hakim olmağımı da istəyirdi. Düzü, o peşə də mənə yad deyildi – hökm vermək təbiətimə xasdır. Amma 9-cu sinifdən etibarən, özümü sırf bu sahədə görmək istədim və görürdüm də. Mənim oxuduqlarıma hələ o vaxtdan tamamilə ayrı və özümə aid baxış bucağım var idi. Şərt o deyil ki, özünü kimləsə müqayisə edəsən, əsas fərqlilikdir, özünün baxış bucağın olmalıdır.
– Bayaq toxunduq bu məsələyə. Uzun müddət televiziyada olmusunuz. Fərqli və yaddaqalan layihələrlə çıxış etmisiniz. Maraqlıdır, Mehriban xanım bu günün efirinə baxıb nə düşünür?
– Bilirsiniz, mənim təqdim etdiyim layihələr tarixi araşdırma və maarifçi yöndə idi. Əlbəttə ki, bu günün efiri mənim zövqümcə deyil. Amma istədik, ya istəmədik, fərqi yoxdur, televiziya hazırda hamının evinə girir. Neyləsən də, o, sənin yaddaşına işləyir. Çingiz Aytmatovun gözəl bir fikri var: “Bizim mədəmiz beynimizdən ağıllıdır. Çünki mədəmiz istəmədiyi şeyi geri qaytara bilir, amma beynimiz yox”. Görürsünüz, nə qədər haqlıdır.
Bizim vaxtımızda etdiyimiz maarifçi yöndə olan proqramlar insanlar üçün müəyyən mənada pəncərə aça bilmişdi. Və bütün televiziyalarda bu tip maarifçi verilişlər var idi. Mənim “Azərbaycan xanlıqları” silsilə filmlərim Təhsil Nazirliyinin tövsiyəsi ilə orta məktəbdə tədrisə salınmışdı. Xanlıqlar dövrünü o filmdən öyrənirdilər. İndi isə bu günün layihələri, tamamilə başqadır. Amma bir şeyi də deyim ki, son zamanlar az da olsa, dəyişiklik hiss edilir. Şəxsən mənim özümə bir neçə layihə təklif edilib. Amma tam dəqiq qərara gəlməmişəm.
– Mehriban xanım, bir rejissor olaraq, siz necə düşünürsünüz? Ssenari film üçün hər şeydirmi?
– Əlbəttə. İdeya ilk və vacib başlanğıcdır. Sizə bir etiraf edim ki, mənimlə işləyən müəlliflər də bilir ki, mən o ssenarini, pyesi istədiyim formada dəyişə bilirəm. Çünki mənim üçün konkret hədəf var, o ssenari, pyes mənə ideoloji, sənətkarlıq baxımından getməyə yol göstərir. O zaman mən o ideyanı daha parlaq ifadə eləməyə davam edirəm, onu istədiyim formada dəyişirəm.
Bu gün çoxlarına artıq köhnə görünən Cabbarlı da, Axundzadə də, Haqverdiyev də mənim üçün kifayət qədər yenidir, hər zaman aktualdır. Hüseyn Cavid ağlasığmaz dərəcədə müasirdir. Yanaşma fərqliliyi olsa, əlbəttə...
– Cavidi, Cabbarlını bildik, bu gün hansı dramaturqlarla işləyirsiniz?
– Elçin, İlqar Fəhmi, Afaq Məsud, Əli Əmirli...
Yavaş-yavaş dar koridorlara doğru yaxınlaşırıq. Mehriban xanım bizə bələdçilik edə-edə davam edir...
– Gənclərdən...
– İsmayıl İmanov mənə maraqlı gəlir, onun düşüncə tərzi mənim üçün fərqlidir, Ülviyyə Heydərova həmçinin. O da mənim üçün yenidir, maraqlıdır. Aydın Talıbzadə pyeslər yazır, çox maraqlıdır. Adlarını xatırlaya bilmədiklərim də ola bilər. Ümidliyəm. Gənclərə ümidim çoxdur.
Elə bu ümid notları ilə də müsahibəmizi yekunlaşdırırıq.
Foto: Kerimsson
