Nizami Cəfərov: "Bu sözlərdən imtina edə bilmərik" - Açıqlama

Nizami Cəfərov, akademik

Nizami Cəfərov, akademik

19 may 2025
# 18:47

"Biz gərək dilimizdə, xüsusən də, danışıqda təsadüfən işlədilən rus sözlərini - məsələn, “vopşe”, “tak çto”, “znaçit” kimi - lüğətə daxil edək".

Akademik Nizami Cəfərovun bir neçə gün əvvəl verdiyi müsahibəsində səsləndirdiyi bu fikirlər müzakirələrə səbəb olub. Bəzi adamlar akademikə haq vesələr də, bəziləri bu sözlərin lüğətimizə daxil edilməsinin dilimizi aşındıracağını düşünür.

Məsələ ilə bağlı Kulis.az-a açıqlama verən akademikin dediyinə görə, söhbət bu sözlərin lüğətimizə daxil edilməsindən getmir:

“Vopşe”, “znaçit”, “tak çto” kimi sözlərin dilimizə daxil olmasından söhbət getmir. Bu sözlər də daxil olmaqla onlarla söz bizim yazılı dilimizə yox, şifahi dilimizə daxil olub. Onillərdir ki, bu sözlər dilimizdə işlənir; təkcə Bakı, Gəncə kimi mərkəzi şəhərlərimizdə yox, hətta kəndlərimizdə də. Cəmiyyətin ən müxtəlif təbəqələrindən olan insanlar bu sözləri işlədir. Bu sözlər istər-istəməz bizim danışıq dilimizin faktıdır. Mən də Süni İntellektlə bağlı söhbətlərimdə demişəm ki, bu sözlərdən imtina etmək olmaz".

Nizami Cəfərov danışıq dilimizdə işlənən rus sözlərinin lüğətinin hazırlanmalı olduğunu qeyd edib:

"Bu sözlərin də olduğu ayrıca lüğət hazırlamaq lazımdır. Bu, Orfoqrafiya, Orfoepiya, Terminologiya lüğəti yox, danışıq dilimizdə işlənən rus sözlərinin lüğəti olmalıdır. Bu lüğət bizim ümumi leksikonumuza da daxildir. Burda söhbət Azərbaycanın, azərbaycanlıların lüğət tərkibindən gedir. Hesablamarımıza görə, bu rəqəm yarım milyondan çoxdur. O sözlər də ora daxil edilməlidir. Nəhəng elektron lüğət hazırlanmalıdır. Burda söhbət ondan getmir ki, “vopşe”, “znaçit”, “tak çto” kimi sözlər Orfoqrafiya lüğətimizə daxil edilsin. Bu sözlər bizim danışıq dilimizin üzvi tərkib hissəsidir. Gələcəkdə bu sözlər dilimizdən çıxacaq, qalacaq, bu, ayrı söhbətin mövzusudur, ancaq hazırda biz bu sözlərdən bir əsrdən çoxdur ki, istifadə edirik. Bu sözlərdən imtina edə bilmərik. Bu sözlər vaxtilə bizim yazı dilimizdə də olub. “Naçalnik, “uçasqovı” kimi sözlər hətta bizim şairlərimizin dilində işlənib. Qasım bəy Zakir, Mirzə Fətəli Axundov, Cəlil Məmmədquluzadə bu sözləri işlədib mətnlərində. Sonradan yazılı dildən çıxsa da, şifahi dildə qalıb. Söhbət bu faktın qeydiyyata alınmasından gedir. Bir universal lüğət tərtib olunmalıdır: o lüğətdə bizim danışıq dilimizdə, loru dilində işlədilən sözlərə yer verilməlidir. Həmçinin də “vopşe”, “znaçit”, “tak çto”, “remont” kimi sözlərə. Adətən, bu lüğətlər çap olunmur. Elektron varianta hazırlanır və elmi tədqiqatlar zamanı istifadə olunur. Bu, həmçinin bizim beynimizin tutumunu göstərir".

# 988 dəfə oxunub

Oxşar xəbərlər

15 iyun -  Gələcəyə gedən yol

15 iyun - Gələcəyə gedən yol

13:24 15 iyun 2025
Şair Vaqif Bayatlı Odərin 75 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirildi

Şair Vaqif Bayatlı Odərin 75 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirildi

22:05 14 iyun 2025
İran haqlıdır, yoxsa İsrail? - Müharibəyə sevinənlərin səhvi

İran haqlıdır, yoxsa İsrail? - Müharibəyə sevinənlərin səhvi

15:39 14 iyun 2025
Tanınmış tarzən vəfat etdi

Tanınmış tarzən vəfat etdi

14:35 14 iyun 2025
“Azərbaycanın rəngləri: Multikulturalizm diyarı” adlı fotosərgi açıldı

“Azərbaycanın rəngləri: Multikulturalizm diyarı” adlı fotosərgi açıldı

13:01 14 iyun 2025
Azərbaycanlıların “plyonkalı maşın” ehtirası - İkinci Mahmud

Azərbaycanlıların “plyonkalı maşın” ehtirası - İkinci Mahmud

12:00 14 iyun 2025
# # #